In de loop der jaren heb ik het geluk gehad om letterlijk duizenden stoelen te zien en te hanteren. Ik heb stoelen gekocht en ontwikkeld in fabrieken over de hele wereld, en na een tijdje wordt het een allesverslindende obsessie. Voordat ik verder ga met Baumann, zijn er een paar dingen die ik moet uitleggen over stoelen.
Ten eerste, net als een katoenen shirt of een keramische plaat bestaan stoelen al heel, heel lang, ik weet niet zeker wie de eerste heeft geproduceerd, maar misschien was het gewoon een favoriete steen of boomstronk, het feit is dat vermoeide benen de creatieve geesten ertoe aanzetten om een plek te bedenken om te rusten. Het tweede aspect komt voort uit het eerste, sinds de tijd in memoriam hebben ontwerpers, producenten en gebruikers verschillende stoelen ontworpen en ontwikkeld. Het verbaast me hoe de wereld voor zo'n eenvoudig stuk praktisch meubilair steeds weer verschillende ontwerpen kan bedenken voor wat in wezen een plek is om te rusten.

Het ontwerp van stoelen is natuurlijk aangestuurd door de ontwerpen en modes van die tijd en elke ontwerpperiode heeft zijn eigen zeer herkenbare vorm, of dat nu de Chippendale-stoel uit de 18e eeuw is of de ballonrugstoel uit de Victoriaanse tijd. En ten slotte, wederom gerelateerd aan al het bovenstaande, is de vooruitgang van het stoelontwerp meestal aangewakkerd door de ontdekking van een nieuw materiaal of productieproces. De Bauhaus waren de eersten die echt buisvormig metaal gebruikten in de productie van stoelen, Eames paste het nieuwe materiaal multiplex toe en vervolgens glasvezel enzovoort.
En het laatste interessante feit is dat een goede stoel vaak in grote volumes wordt geproduceerd. Denk er maar eens over na, elke billen hebben een stoel nodig, maar stel dat een groep rond een tafel zit (oooh, denk aan hotels, conferenties, scholen en de kassa begint te rinkelen), dan heb je in verhouding altijd meer stoelen dan tafels nodig. Dus, een commercieel ontwerper wordt gedreven door de hebzucht van eindeloze stoelroyalties en de 'roem' die gepaard gaat met een succesvol nieuw ontwerp.

Het komt er kort en bondig op neer dat elke ontwerper die zijn of haar zout waard is, een beroemde stoel wil creëren. Het is het toppunt van succes, zowel egoïstisch als financieel, om dat succesvolle stoelontwerp te spijkeren en het in grote aantallen te laten produceren. Stoelen hebben standaard vrijwel altijd het meubelontwerp aangestuurd, omdat meubelontwerp ertoe deed. Dus ik denk dat dat de reden is dat ik een beetje geobsedeerd ben door vintage stoelen. Ze zijn een heel goede markering voor de verschillende modes in meubelontwerp en vertegenwoordigen vaak de belangrijkste mijlpalen op de weg ernaartoe. Maak je geen zorgen; we komen dichter bij het Baumann-verhaal.

De oorsprong van stoombuigen

Een van de belangrijkste mijlpalen op het gebied van stoelen was de industrialisatie van het productieproces van Thonet in de ^19e eeuw. Toen de industriële revolutie op gang kwam, schoot de vraag naar goed geprijsde, industrieel geproduceerde meubels omhoog.

De eerste persoon die deze kans zag was Michael Thonet toen hij in de jaren 1850 pionierde met het proces voor het stoombuigen van beukenhout, wat uiteindelijk stoelen zowel gemakkelijker als zuiniger maakte om te produceren, maar ook ongekende creativiteit in stoelontwerp mogelijk maakte. Thonet en zijn gebogen houtproces maakten de creatie mogelijk van misschien wel de beroemdste stoel aller tijden , stoel Number 14 – beter bekend als de koffiehuisstoel. Er wordt gezegd dat er tot op heden meer dan vijftig miljoen van deze stoelen zijn geproduceerd, en tot op de dag van vandaag wordt deze nog steeds zeer succesvol in grote volumes geproduceerd.

De stoombuigtechniek maakte voor het eerst ooit de industriële productie van een stoel mogelijk. De tweede mijlpaal van de stoel was het feit dat deze in een paar onderdelen uit elkaar kon worden gehaald, wat schaalvoordelen in de productie mogelijk maakte, vergelijkbaar met de kapitalistische observaties van econoom Adam Smith. De stoel kon dus ook wereldwijd worden geëxporteerd in kleinere economische verpakkingen.

In de jaren negentig had ik het voorrecht om naar een originele Thonet-fabriek in Tsjechië te gaan en raakte gefascineerd door het proces, lange stukken dik beukenhout van misschien wel 4 bij 5 cm werden superverhit in stoomkamers onder druk. Toen ze klaar waren, werden ze eruit getrokken en 'gebogen' door de grootste en sterkste arbeiders die je je maar kunt voorstellen, rond stalen mallen om de verschillende onderdelen van een gebogen houten stoel te 'vormen'. Ik kon het eerst niet geloven, dit zijn dikke, zware stukken hout die na een paar uur in een stoomkamer bijna zo slap zijn als spaghetti. Kijk de volgende keer dat je op een gebogen houten stoel gaat zitten naar het zitgedeelte, de ring die de multiplex zitting omringt, is gebogen uit één stuk beukenhout, tot een cirkel van dertig centimeter doorsnee.

Ik herhaal dit verhaal omdat het op zichzelf de belangrijkste drijfveer was voor het stoelontwerp in de daaropvolgende zestig of zeventig jaar. Thonet was zo succesvol dat hij fabrieken in heel Europa nodig had, vaak in Oost-Europa waar Beech gemakkelijk verkrijgbaar was, en hij zette een uitgebreid netwerk van winkels op die zijn stoelen over de hele wereld verkochten en distribueerden. Het was een imperium, gebouwd op de eenvoudige uitvinding van het stoombuigen.

En hier werd Baumann geboren. Toen enkele van de Thonet-patenten afliepen, werd de markt overspoeld met concurrerende nieuwkomers die graag een graantje meepikten van de taart die Thonet had gecreëerd. Thonet had veel concurrenten, waaronder Fischel, Ton, Luterma en natuurlijk Baumann. Baumann werd in 1901 opgericht door de Zwitser Emile Baumann in Colombier Fontaine, Frankrijk. Baumann begon met de productie van een eenvoudige kinderstoel 'charette', maar groeide snel uit tot een grote producent van gebogen hout die zijn merk slim op de markt bracht als 'de stoelen van Frankrijk'.

Na verloop van tijd had Baumann showrooms in heel Frankrijk, in Parijs, Lyon, Marseille, Bordeaux, Lille, Nantes, maar ook in Algiers, Oran en Tunis. Op het hoogtepunt in de jaren '70 produceerde het bijna een miljoen stoelen per jaar. Het was ook bekend als een familiebedrijf met Emiles zonen Walter en Max die in het bedrijf werkten, terwijl het bedrijf exponentieel groeide in de jaren na de oorlog.

Wat maakte Baumann zo succesvol?

Naar mijn mening zijn er een aantal opvallende punten die hebben bijgedragen aan het succes van Baumann.

Ten eerste produceerden ze een aantal fantastische klassieke Bentwood-stoelen in de stijl van Thonet; ze waren een grote producent en leverancier voor de bijna eindeloze vraag van Franse cafés en restaurants naar wat bijna de alomtegenwoordige stoel van deze periode was. Er komen nog steeds partijen van deze prachtige stoelen binnen, vaak van restaurants waar ze al jaren worden gebruikt, maar ze zijn nog steeds in onberispelijke staat.

Een van de sterke punten van deze stoelen is dat ze zeer goed ontworpen zijn voor contractgebruik, en de lichte meegevendheid in de onderstelsteunen betekende dat in plaats van dat de lijmverbinding in de loop der jaren brak, ze een beetje ingebouwde flexibiliteit hadden en als ze een beetje gingen wiebelen, konden de stoelen eenvoudig worden vastgedraaid met een paar basisgereedschappen. Er bestonden letterlijk honderden modellen, en samen met concurrentie van Thonet, Fischel en Luterma (om er een paar te noemen) veroverden deze klassieke Baumann-stoelen de Franse cultuur gedurende het grootste deel van de eerste helft van de ^20e eeuw.

Tegelijkertijd ontwikkelde en verkocht Baumann een reeks café- eettafels , en de tafels waar we van houden en die we zoeken zijn de versies met gegoten onderstel uit de jaren twintig en dertig. De gegoten metalen onderstellen zijn zwaar en prachtig gemaakt, en de klassieke Baumann-vorm is een gebogen, klokvormige poot. Moeilijk te vinden tegenwoordig, maar de moeite waard om te zoeken.

En als laatste komen we bij waar ons artikel misschien over gaat, de gouden periode van Baumann in de late jaren vijftig en zestig. Na de oorlog, toen het stof was neergedaald en er een nieuwe modernistische stijl uit Scandinavië ontstond, lanceerde Baumann een serie absoluut verbluffende mid-century stoelen, Scandinavisch Mid Century in geest, maar met een klassieke Franse twist en een gratie die maar weinig stoelproducenten tot op de dag van vandaag hebben geëvenaard.

Wat maakte Baumann-stoelen tot het ingetogen icoon van het midden van de vorige eeuw?

De stoelen waren gebaseerd op twee basisconstructies. De eerste was een eenvoudige ronde zitting met slanke taps toelopende en uitstekende poten, verschillende rugopties. De mooiste modellen uit deze periode zijn de Mondor en de Dove. En de tweede was het gebruik van gelamineerd hout om een gebogen zitting en een gebogen rug te creëren; dit was veruit het meest succesvol voor Baumann met veel modellen die deze constructie gebruikten, Fourmi, Mouette, Gentianne om er een paar te noemen.

De gelamineerde houtconstructie was niet nieuw, het werd ontwikkeld door Aalvar Allto voor Artek en ook gebruikt in Engeland door Isokon. Om de gewenste vorm te produceren, werd een mannelijke mal gemaakt en daarop werden vervolgens meerdere dikkere lagen fineer (ongeveer 1,2 mm) aangebracht, waarbij elke laag royaal werd gelijmd. Terwijl het nog nat en flexibel was, werd de 'stapel' fineer vervolgens onder vacuümdruk of persgewicht in (of op) de mal geperst en in die vorm gedroogd. Wanneer de lijm droogt, behouden de fineerdelen de gevormde vorm en worden de gevormde panelen vervolgens bijgesneden en afgewerkt en gebruikt in de stoelen. In principe dezelfde constructie als gelaagd multiplex, maar gelegd op een gevormde, niet vlakke, mal.

In deze serie ontwerpen gebruikte Baumann een gevormde gelamineerde zitting en rugleuning als constructie met subtiele verschillen in ontwerp. De stoelen waren ongelooflijk sterk, met de rugleuningen die prachtig met bouten aan de bases waren bevestigd (waardoor ze ook indien nodig konden worden vastgedraaid) en sierlijk taps toelopende poten die in sterke subframes waren geplaatst. Ik heb het geluk gehad om nu honderden van deze stoelen te zien, en de overgrote meerderheid verkeert in uitstekende structurele staat, ondanks dat ze vaak meer dan vijftig jaar dienst hebben gedaan in restaurants of cafés.

Naar mijn mening worden deze mid-century gelamineerde stoelen van Baumann enorm onderschat, en ik ben niet de enige die dat vindt, aangezien de vraag gestaag is toegenomen en ze steeds moeilijker te vinden zijn. Ze zijn een prachtig ontwerp, goed geproportioneerd en verbazingwekkend comfortabel, prachtig gemaakt en gemaakt om lang mee te gaan. Ik zou willen beweren dat ze een van de beste mid-century stoelen zijn die er zijn. Hoewel ze voornamelijk zijn ontworpen voor cafés en restaurants , zien ze er geweldig uit in een privéomgeving en geven ze een veel subtielere draai aan een klassieke mid-century eetkameromgeving dan een stijve 'bijpassende' tafel- en stoelcombinatie. Begrijp me niet verkeerd, ik hou van een beetje Scandinavisch teakhout, maar het kan een licht lineaire en precieze uitstraling hebben, en omdat het vaak in 'sets' werd ontworpen, kan het een beetje showroom-matchy-matchy zijn, maar meng er wat Baumann-stoelen in en je voegt een andere dimensie toe, een meer organische vorm en een meer ontspannen gevoel.

Baumanns bloeitijd – jaren 60 en verder

In de jaren zestig en zeventig floreerde Baumann, met een productie van bijna een miljoen stoelen per jaar. Ze exposeerden op alle grote meubeldesignbeurzen en bleven nieuwe, innovatieve ontwerpen ontwikkelen in de jaren zeventig en tachtig. Helaas viel het doek voor Baumann in 2003, misschien door een combinatie van importconcurrentie uit Azië, waardoor grote delen van de productie naar het oosten verhuisden, en misschien gewoon omdat ze de snelle evolutie van producttrends niet konden bijhouden.

Baumann is absoluut een van onze favoriete iconische makers en we blijven ons verdiepen in de geschiedenis en delen wat we vinden. We hebben onlangs een originele catalogus uit de jaren 30 gekocht en zouden er graag een uit de jaren vijftig vinden als iemand die dit leest ons kan helpen. We proberen een behoorlijke voorraad Baumann-stoelen en -tafels aan te houden en zijn blij dat we ze voorzichtig schoonmaken en de verbindingen aandraaien voordat we een nieuw thuis voor deze prachtige stoelen vinden.

Ze worden steeds moeilijker te vinden, omdat het grootste deel van onze inkoop afkomstig is van restaurants en cafés en partijen van ongeveer veertig stoelen opdrogen. Mijn advies is om ze te kopen zolang het kan en ze te bewaren, ze zullen ongetwijfeld in de komende jaren in waarde stijgen en bovendien weet u dat u op een van de mooiste stoelen zit die ooit zijn geproduceerd.

Klik hier om ons huidige aanbod van vintage Baumann stoelen te bekijken. U kunt ook contact met ons opnemen via +44 (0) 1256 760 044 of e-mailen naar paul@merchantandfound.com .